ΥΔΡΟΜΥΛΟΙ ΛΑΒΑΡΩΝ

(Σουφλί, 15/8/1968) ……… Ήταν παλαιά μου επιθυμία να επισκεφθώ για να ιδώ και γράψω και για τους «Υδρόμυλους» του χωριού «Λάβαρα», που σώζονται ακόμη σαν λείψανα του παλαιού καιρού, ή μάλλον σαν δείγματα της τεχνικής προόδου και του πολιτιστικού επιπέδου του λαού, πάνω στο ζήτημα αυτό πριν 50 χρόνια, πριν 100 χρόνια, και φυσικά δεν ξεύρουμε ακριβώς πόσα, μέσα στα βάθη των αιώνων που πέρασαν.
Κι η επιθυμία μου αυτή πραγματοποιήθηκε στις 28 Απριλίου 1967, ημέρα Μεγάλη Παρασκευή. Στις 4 μ.μ., με συντροφιά τη γυναίκα μου, ξεκινούμε από το Σουφλί με το «μηχανάκι» το συνηθέστατο αυτό μεταφορικό μέσο της σήμερον, που αντικατέστησε το γαϊδουράκο της παλιάς εποχής, και στις 4:30 βρισκόμαστε στα Λάβαρα και μάλιστα κοντά στο ποταμάκι του χωριού. Στο σημείο όμως εκείνο, αντικρύζουμε και την Εκκλησία του χωριού κι αμέσως τάξαμε σαν πρώτο μας σκοπό, να προσκυνήσουμε τον Επιτάφιο, γιατί ως ννωστό είναι έθιμο παλιό να προσκυνούνε οι καλοί Χριστιανοί και άλλους Επιτάφιους άλλων Εκκλησιών, εκτός του της ενορίας των. Και εμείς, συνεπείς, της παραδόσεως αυτής, είχαμε πάει πρωτύτερα στον Επιτάφιο της Ιεράς Μονής Κορνοφωλιάς και τώρα εδώ στα Λάβαρα.
Εντύπωση μας κάνει μια επιγραφή σε μαρμάρινη πλάκα που βρίσκεται εντοιχισμένη ακριβώς πάνω από την είσοδο του Ιερού Ναού. Προσπαθούμε να τη διαβάσουμε, με τα σκαλιστά βεβαίως γράμματα είναι σε δύσκολη Βυζαντινή γραφή, κι ελάχιστες λέξεις κατανοούμε εύκολα όμως τη χρονολογία ανεγέρσεως, 1834. Προχωρήσαμε, ανάψαμε από ένα κερί στην εικόνα του Αγίου Αθανασίου με το όνομα του οποίου τιμάται, και κατόπιν προσκυνήσαμε τον «Επιτάφιο». Κάτω και γύρω είναι στρωμένες «ψάθες» όπου κάθονται πολλές γυναίκες, ως επί το πλείστον ηλικιωμένες με την παλαιά τους ντόπια φορεσιά και έχουν το έθιμο να συντροφεύουν όλη τη μέρα αυτή κι όλη τη νύχτα τον Εσταυρωμένο Ι. Χριστό. Είδαμε επίσης και ότι, όλες οι Εικόνες του τέμπλου ήσαν καλυμμένες με κουρτινάκια σκοτεινού χρώματος.