Μαρίτζα ή Μαρίτσα ή Μάρτσα

Ονομασία του ποταμού της Θράκης Έβρου αναφερομένη για πρώτη φορά υπό Ισαακίου Κομνηνού (Βυζαντινός αυτοκράτορας 1093 - 1152), εις το υπ' αυτού συνταχθέν τυπικόν της Μονής Θεοτόκου της Κοσμοσωτείρας, την οποίαν έκτισεν εν Βήρα (νυν Φέραι) περί τα τέλη του βίου του 1151-1152. Μετά τον Ισαάκιον, Γεώργιος ο Ακροπολίτης, ιστορικός του 13ου αιώνος, αναφέρων τον Έβρον ποταμόν, λέγει ότι κοινώς εκαλείτο "Χωριτική̨ διαλέκτω̨ Μαρίτσα". Αλλά τόσο ο Ισαάκιος όσο και ο Ακροπολίτης απλώς αναφέρουν το όνομα χωρίς τίποτα να προσθέσουν περί της νέας τούτης ονομασίας.

Οι Σλαύοι ετυμολογούν το όνομα Μαρίτσα εκ του Moritsi ή Moravitsi, ονόματος σλαυικής φυλής εκ του mar-mir το οποίο σημαίνει ειρήνην, ηρεμία.

Κατά τον κ. Κοσμάν-Μυρτίλον Αποστολίδην (ιστορικός και φιλόλογος από τη Φιλιππούπολη) πιθανώτερον ότι προήλθεν εκ του αρχαίου θρακικού ονόματος Μάρισσος ή Μάρις δια του οποίου οι Θράκες εκάλουν τους ποταμούς ένεκα της λαμπηδόνος της επιφανείας αυτών. Το θέμα μαρ- σημαίνει λάμπειν (μαρμαίρω, μάρμαρος, μαρμαρυγή).

Άλλοι πάλι ετυμολογούν αυτό εκ του Ινδο-ευρωπαϊκού ονόματος mar- τέλμα, λίμνη, θάλασσα όθεν και το ελληνικό μύρω=ρέω, το λατινικό mare=θάλασσα, το γαλλικόν marais =τέλμα, το αγγλικό marsh κ.λ.π. και ερμηνεύουν αυτό ως ρεύμα, ποταμός.

Λεξικόν γεωγραφικόν και ιστορικό της Θράκης από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως το 1453. Αχιλλέως Θ. Σαμοθράκη ιατρού. Επιμέλεια Πολύδωρος Παπαχριστοδούλου    

Ο λαός μας συνδέει το όνομα με τη ρομαντική ιστορία μιας πανέμορφης κόρης, από πλούσια και σημαντική οικογένεια της Αδριανούπολης, που την έλεγαν Μαρία ή Μαρίτσα. Αυτό το πανέμορφο κορίτσι, σε μια στιγμή ερωτικής απογοήτευσης, έπεσε στον Έβρο και πνίγηκε. Το δραματικό της τέλος ξεσήκωσε το λαϊκό αίσθημα, που αγνόησε τα αυστηρά ήθη της εποχής και χωρίς τυπικές διαδικασίες ονόμασε τον Έβρο Μαρίτσα.